Kalendarium II wojny światowej w Siemiatyczach – Działania Armii Krajowej w rejonie Siemiatycz i okolic

„Kurier Siemiatycki” 2006, nr 47

Tekst: Mieczysław Matosiuk, Prezes Towarzystwa Przyjaciół Siemiatycz

Jak pisze w swym opracowaniu Władysław Żarski-Zajdler (Ruch oporu w latach 1939-1944 na białostocczyźnie, Referat materiałowy, cz. 2, Wojskowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1966) postawione zadania 2 pułku ułanów spieszonych Armii Krajowej wypełniał w miarę swych możliwości. W rejonie Hajnówki kilkakrotnie przerywał łączność kolejową na linii Hajnówka-Czeremcha-Siedlce. Urządzono kilka zasadzek na transporty niemieckie, niszcząc kilka samochodów nieprzyjaciela. Znając doskonale własny teren, w większości przypadków oddziałom partyzanckim udawało się wychodzić cało z niemieckich obław. Niebagatelną rolę odgrywali tu informatorzy i łącznicy uprzedzający w porę oddziały partyzanckie o organizowanych obławach, co pozwalało na unikanie walki w przypadkach znacznie przeważających sił nieprzyjaciela. Skutecznym schronieniem dla partyzantów były nasze lasy, do których Niemcy niechętnie wkraczali. Na trasie Siemiatycze-Ciechanowiec III batalion kilkakrotnie urządzał zasadzki na tabory niemieckie. Jedna z większych potyczek miała miejsce w okolicy wsi Skiwy Duże w lipcu 1944 roku. W miarę zdobywania sprzętu i uzbrojenia powiększono liczebność batalionów. W lipcu 1944 roku stan oddziałów pod bronią wynosił ponad 600 ludzi. Dość szczegółowy opis działalności Armii Krajowej na naszym terenie niedawno opisywał pan Waldemar Jankowski w artykułach „Jak uratowano Nurzec-Stację Kolejową przed niemiecką pacyfikacją”. To właśnie na terenie lasów nurzeckich było uroczysko trudnodostępne, gdzie szkolono kadrę oficerską (podchorążówka). Armia Krajowa zajmowała się nie tylko zadaniami szturmowymi, ale prowadziła pracę wywiadowczą, kontrwywiadowczą, prowadzono spisy zbrodniarzy wojennych, itp. To pan Władysław Żarski-Zajdler w cytowanym wstępie opracowaniu na stronie 105 pisze: „Do największych sukcesów wywiadu terenowego zaliczyć należy: wykrycie i rozpoznanie na wiosnę roku 1944 w powiecie Bielsk Podlaski (w rejonie Siemiatycz, do którego to powiatu wówczas należały Siemiatycze - przypis autora artykułu) nowej broni powietrznej Hitlera - rakiet V-1 i V-2, będących jeszcze wówczas w stadium prób. Wywiadowcy obwodu Bielsk Podlaski natrafili na wypadki rozrywania się takich rakiet, przy czym zabity został jeden chłop i spalona została stodoła (stodoła pana Wileńskiego z Sytek - dopisek autora artykułu). Ze szczątków rakiet ocalały urządzenia elektryczne, które rozebrano i następnie wraz z meldunkiem wysłano do Komendy Głównej w Warszawie”.