5 listopada 2012 r. na cmentarzu przy ul. Polnej odbyły się uroczyste obchody 70 rocznicy likwidacji getta w Siemiatyczach.

Uroczystość rozpoczął motyw przewodni z filmu Stevena Spielberga „Lista Schindlera” w wykonaniu trębacza Macieja Muchy, nauczyciela klasy trąbki w Szkole Muzycznej I stopnia im. W. Kilara w Siemiatyczach.

Następnie przemówienie okolicznościowe wygłosił Burmistrza Miasta Siemiatycze Piotr Siniakowicz, po którym dokonano odsłonięcia tablicy upamiętniającej ofiary likwidacji getta. Widnieje na niej napis:

Pamięci Żydów z Siemiatycz i okolic

w 70 rocznicę likwidacji getta

w Siemiatyczach

1942-2012

Mieszkańcy Miasta Siemiatycze

Po zakończeniu uroczystości na cmentarzu przy ul. Polnej zaproszeni goście udali się do sali Siemiatyckiego Ośrodka Kultury przy ul. Zaszkolnej 1, gdzie dokonano otwarcia wystawy przygotowanej przez Instytut Pamięci Narodowej „Kto ratuje jedno życie, ratuje cały świat… Pomoc ludności żydowskiej pod okupacją niemiecką w woj. białostockim”.

70. rocznica likwidacji getta w Siemiatyczach zbiegła się z obchodami 470-lecia nadania praw miejskich Siemiatyczom, które upływają pod hasłem „470 lat razem”.

Ludność żydowska współtworzyła przez stulecia wizerunek miasta. W końcu XIX wieku odsetek ludności żydowskiej stanowił aż 75% ogółu mieszkańców Siemiatycz. Zamieszkiwali oni również okoliczne wsie i miasteczka. Gdy podczas II wojny światowej  Niemcy wkroczyli do Siemiatycz, los Żydów został przesądzony. Organizację getta na terenie Siemiatycz rozpoczęto w sierpniu 1941 roku. Utworzono je w rejonie ul. Kasztanowej, Wysokiej, Górnej i Słowiczyńskiej.

„Teren getta ogrodzono wysokimi płotami: z drutu kolczastego, uniemożliwiającymi przedostanie się na zewnątrz. Na niewielkim stosunkowo terenie skupiono ludność żydowską Siemiatycz i niektórych pobliskich wsi. (…) Warunki bytowe Żydów w getcie były koszmarne. Nieliczne budynki mieszkalne musiały pomieścić kilkakrotnie większą liczbę mieszkańców.” (W. Monkiewicz, „Zbrodnie hitlerowskie w Siemiatyczach w okresie II wojny światowej”, [w:] „Studia i materiały do dziejów Siemiatycz”, praca zbiorowa pod red. H. Majeckiego, Warszawa 1989 – książkę można pobrać z Podlaskiej Biblioteki Cyfrowej TUTAJ)

2 listopada 1942 r. odbyła się likwidacja getta, a ludność wywieziono do obozu zagłady w Treblince. Wydarzenia te wspominał M. Matosiuk Prezes Towarzystwa Przyjaciół Siemiatycz:

„W końcu października wszyscy posiadacze furmanek z terenu miasta Siemiatycze i gminy, otrzymali nakaz stawienia się z furmankami w dniu 2 listopada (Dzień Zaduszny) na ul. Pałacową na godzinę 7.00 rano. To był krytyczny i zarazem tragiczny dzień dla ludności żydowskiej zgromadzonej w siemiatyckim getcie. Zarówno policja i żandarmeria siemiatycka, jak i przywiezione samochodami oddziały policji i żandarmerii z Bielska Podlaskiego, dokonały wysiedlenia z getta i przewiezienia tej ludności z Siemiatycz do stacji kolejowej oddalonej o 7 km. (…) Kilkaset osób zaryzykowało i wydostało się z getta przed 2 listopada 1942 r. Części ludności żydowskiej udało się uciec w czasie transportu, a szczególnie na Stacji Kolejowej Siemiatycze, w czasie załadunku do wagonów kolejowych. Nie wszystkim uciekinierom udało się przeżyć. Niektórzy, zwłaszcza matki z dziećmi, pochowali się w różne zakamarki na terenie getta i wierzyli, że tam przetrwają okres wywózki, a potem gdzieś się ukryją. Niemiecka „dokładność” sprawiła jednak, że przez wiele dni na gliniankach na terenie fabryki Dacza w Siemiatyczach rozlegały się pojedyncze strzały sygnalizując pozostałym siemiatyczanom, że znów znaleziono ukrywających się Żydów. W wielu budynkach gospodarczych na terenie sąsiadującym z gettem, Polacy znajdowali ukrywających się Żydów proszących o przetrzymanie jednej, dwóch nocy.” („Kurier Siemiatycki” 2005, nr 25 – Kalendarium II wojny światowej)