Franceska Michalska urodziła się w Kamieńcu Podolskim, który na mocy traktatu ryskiego z 1921 r. znalazł się poza obszarem II Rzeczypospolitej. W latach 1932-1933 była świadkiem Wielkiego Głodu na Ukrainie, który cudem przeżyła. W 1936 r. została zesłana z całą rodziną do Kazachstanu. Do Polski powróciła w 1946 r.

Ukończyła studia medyczne i przez kilkadziesiąt lat pracowała jako pediatra w Siemiatyczach.

Swoje wspomnienia z dzieciństwa na Kresach i na zesłaniu Franceska Michalska opisała w książce „Cała radość życia. Na Wołyniu, w Kazachstanie, w Polsce” opublikowanej przez Oficynę Literacką Noir sur Blanc w 2007 r. Dwa lata później ukazało się francuskie tłumaczenie wspomnień.

„Cała radość życia. Na Wołyniu, w Kazachstanie, w Polsce” w 2008 roku została nominowana przez Jury Nagrody Mediów Publicznych w dziedzinie literatury pięknej do Nagrody Cogito. Książka znalazła się w finałowej siódemce.

Informacje na temat książki Franceski Michalskiej „Cała radość życia. Na Wołyniu, w Kazachstanie, w Polsce” oraz rozmowa z autorką na stronie Polskiego Radia – TUTAJ.

Franceska Michalska otrzymała w 1983 roku odznakę ministra zdrowia i opieki społecznej „Za Wzorową Pracę w Służbie Zdrowia”, w 2005 – Krzyż Zesłańców Sybiru, w 2008 – odznaczenie „Za Szczególne Zasługi dla Powiatu Siemiatyckiego”.

W 2011 roku doktor Michalska otrzymała tytuł Ambasadora Siemiatycz przyznawany przez Burmistrza Miasta Siemiatycze za godną szczególnego uznania działalność na rzecz miasta.

27 września 2012 r. wraz z 11 laureatami z województwa podlaskiego Franceska Michalska została uhonorowana nagrodą Świadek Historii przyznawaną przez  Instytut Pamięci Narodowej. Do nagrody zgłosiło ją Stowarzyszenie Bioregion z Siemiatycz jako osobę zasłużoną w propagowaniu najnowszej historii Polski.

Ignacy Gilewski (1886 – 1955)

Początkowo uczył się w swym rodzinnym mieście, Kocku. Po przeniesieniu się rodziny do Piotrkowa Trybunalskiego kontynuował naukę w tamtejszym gimnazjum. Szkoły nie ukończył, gdyż po śmierci ojca pogorszyły się warunki materialne. Pogłębiał wiedzę we własnym zakresie, utrzymując się z udzielanych korepetycji. W 1906 r. złożył egzamin, który uprawniał do pracy w szkole, a w następnym roku otrzymał formalny dyplom nauczyciela szkół podstawowych. Tak rozpoczął swą długoletnią pracę nauczycielską.

Przez pierwsze lata pracował w Piotrkowie Trybunalskim - w szkole podstawowej i szkole kolejowej. Potem przeniósł się do Zwierzyńca koło Zamościa. W 1912 r. wyjechał do Rosji. Dłuższy czas zatrzymał się w Jekaterinodarze, gdzie pracował jako kierownik szkoły prywatnej z polskim językiem wykładowym. Tam zastała go I wojna światowa.

W 1918 r. wrócił do kraju. Przez rok pracował w Nieszawie, a następnie przyjechał do Siemiatycz i pozostał w naszym mieście aż do śmierci. Prowadził działalność społeczną, dając przykład mieszkańcom miasteczka. Chcąc wyrwać ich z wojennego marazmu i nędzy, pobudzał do działalności gospodarczej. Mobilizował do pracy wszystkich światlejszych obywateli, którzy przejawiali inicjatywę w najważniejszych dziedzinach życia.

Był współzałożycielem Powszechnego Stowarzyszenia Spożywców „Społem”, banku - Kasa Stelczyka i Spółdzielni Mleczarskiej.  Najbliższą sercu Ignacego Gilewskiego dziedziną była oświata i jej poświęcał najwięcej uwagi oraz starań, zainicjował więc powstanie Społecznego Komitetu Budowy Szkoły. Powstał piękny dwupiętrowy budynek o 20 salach wykładowych. 1 września 1936 r. odbyło się uroczyste otwarcie szkoły i wszystkie uczące się dzieci rozpoczęły naukę w nowo wybudowanym gmachu. Z jego inicjatywy powstał w szkole teatr, chór, zespół muzyczny i liczne koła zainteresowań. 

Ignacy Gilewski jest przykładem prawdziwego przedwojennego inteligenta, którego wyróżniała wysoka kultura osobista, niezwykły takt, życzliwy stosunek do ludzi i świata. Pochowany został na miejscowym cmentarzu. Wdzięczni wychowankowie i koledzy ufundowali kamień pamiątkowy stojący do dziś przed budynkiem szkoły, którą zbudował.

Poniżej prezentacja dotycząca życia Ignacego Gilewskiego przygotowana przez Gimnazjum Publicznego im. Ignacego Gilewskiego nr 1 w Siemiatyczach. Prezentacja pochodzi ze strony internetowej szkoły - http://gim1siem.edupage.org/text1/

Franciszek Miłkowski – (1913 - 1987)

Jeden z współzałożycieli i wieloletni prezes Towarzystwa Przyjaciół Siemiatycz. Ceniony i szanowany pedagog, nauczyciel fizyki i matematyki, w latach 1953-1958 dyrektor siemiatyckiego liceum ogólnokształcącego.

Wielki patriota, w czasie II wojny światowej organizator pierwszych na Podlasiu kompletów tajnego nauczania, aktywny działacz Armii Krajowej odznaczony w 1984 r. Krzyżem Armii Krajowej. Aktywny działacz społeczny, którego poglądy i opinie miały istotny wpływ na kierunek przemian oraz rozwój miasta w sferze społeczno-gospodarczej i kulturalnej.

Na mocy Uchwały NR XXVII/123/08 Rady Miasta Siemiatycze z dnia 30 grudnia 2008 r. imieniem i nazwiskiem Franciszka Miłkowskiego nazwana została jedna z ulic miasta Siemiatycze.

Anna Paulina z Sapiehów Jabłonowska - księżna (1728 - 1800)

Za swoje zasługi dla rozwoju kultury i sztuki, stosunków i unormowań prawnych oraz społeczno-gospodarczych, zaliczana jest go grona najznakomitszych postaci kobiecych w Polsce XVIII wieku.

Autorka dzieła, cenionego ze względu na unormowania prawne, ale również fachowe porady ogrodnicze i rolnicze, pt. „Ustawy powszechne dla dóbr moich rządców”. To również kobieta świetnie zarządzająca dobrami ziemskimi.

Do największych dóbr księżnej należały majątki na Podlasiu, ich centralny ośrodek stanowiły Siemiatycze. Panowanie księżnej Anny Jabłonowskiej w Siemiatyczach przyczyniło się do rozkwitu miasta w drugiej połowie XVIII wieku.

Dzięki przeprowadzonym reformom wewnętrznym oraz przebudowie, miasto stało się ważnym ośrodkiem życia gospodarczego i kulturalnego w kraju. W tym okresie powstały w Siemiatyczach m.in. pałac, ratusz, drukarnia, sąd, szpital i manufaktury, a swoją działalność rozpoczęły pierwsze kasy zapomogowo-pożyczkowe włościan. W 1783 roku księżna Anna założyła w Siemiatyczach Instytut Położniczy - jedną z pierwszych placówek tego typu w ówczesnej Rzeczpospolitej.     

Siemiatycze za panowania księżnej Anny z Sapiehów Jabłonowskiej tętniły życiem. Liczne zbiory przyrodnicze (jedne z najlepszych w ówczesnej Europie), geologiczne i historyczne zgromadzone w pałacu księżnej przyciągały do miasta gości z kraju i ze świata. Gośćmi oświeconej księżnej Anny bywali m.in. H. Kołłątaj, S. Staszic, S. Trembecki, F. Karpiński, I. Krasicki, S.A. Poniatowski i cesarz austriacki Józef II.

Uporządkowane miasto, ujęte w reguły prawne życie mieszkańców rozległych włości, czyniły z Siemiatycz miasto znane w Rzeczpospolitej, o którym I. Krasicki pisał „Wszystkim innym …… tego losu życzę, jaki mają Wysokie, Kock i Siemiatycze”.

Z treścią dzieła „Ustawy powszechne dla dóbr moich rządców” można zapoznać się na stronie  Rolniczej Biblioteki Cyfrowej - http://delta.cbr.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=687&from=publication&

Informacje o Annie z Sapiehów Jabłonowskiej znajdują się na stronie Szkoły Podstawowej nr 1 w Siemiatyczach im. Księżnej Annie z Sapiehów Jabłonowskiej - http://sp1siemiatycze.edupage.org/about/?subpage=1&

Siemiatycze położone są w południowej części województwa podlaskiego, 150 km od Warszawy, 100 km od Białegostoku. 

Obszar 3 625 ha zamieszkuje blisko 16 tys. mieszkańców.

Atuty miasta to m.in.:

• czyste powietrze, zdrowy klimat, estetyka i porządek;
• różnorodność kulturowa;
• smaczna kuchnia;
• dobre warunki do produkcji zdrowej żywności;
• dobrze rozwinięta infrastruktura techniczna;
• dobrze rozwinięta baza sportowo-rekreacyjna (m.in. hala widowiskowo-sportowa, kompleks boisk ORLIK, stadion);
• akweny wodne;
• bliskość terenów o wysokich walorach przyrodniczych i krajobrazowych, Białowieża (Białowieski Park Narodowy i Rezerwat Żubrów), Ciechanowiec (Skansen i Muzeum Rolnictwa); Drohiczyn (Grodzisko na Górze Zamkowej, Katedra Św. Trójcy, Grabarka (najważniejsze sanktuarium prawosławne na terenie Polski);
• położenie na ważnym szlaku komunikacyjnym Suwałki – Rzeszów oraz w pobliżu szlaku komunikacyjnego Warszawa – Terespol;
• bliskie położenie granicy państwowej z Białorusią.

Siemiatycze – dzieje miasta

Historia Siemiatycz jako miasta sięga połowy XVI w. i jest nierozerwalnie związana z dziejami rodów magnackich, w rękach których pozostawała majętność siemiatycka. Prawa miejskie Siemiatycze zyskały w 1542 r. Zezwolono wówczas miastu na organizację jarmarków i targów handlowych, tradycja ta przetrwała do dnia dzisiejszego.

W drugiej połowie XVI wieku w czasach oligarchii magnackiej dobra siemiatyckie uległy powiększeniu. Podstawowym kierunkiem działalności mieszczan było rolnictwo. Liczni byli również drobni handlarze. Rozwój kontaktów handlowych możliwy był dzięki dobremu położeniu w stosunku do sieci dróg lądowych i portów rzecznych na Bugu w Mielniku i Drohiczynie. W drugiej połowie XVI w. Siemiatycze stały się dość ważnym miejscem targowym i należały do kategorii miast średnich w województwie podlaskim. Pomyślnemu rozwojowi nie przeszkodziły wojny połowy XVII w. Upadek okolicznych miast, przodujących w zakresie produkcji i wymiany handlowej – Mielnika i Drohiczyna, wpłynął korzystnie na rozwój Siemiatycz. Chcąc zwiększyć dochodowość swoich dóbr, siemiatyccy właściciele ziemscy rozpoczęli proces osadnictwa Żydów na terenie miasta. Utworzona przez nich gmina samorządowo – wyznaniowa z czasem rozrosła się do jednej z największych gmin żydowskich na Podlasiu. Lata 1710-1711 przypadły na epidemię cholery, która zdziesiątkowała mieszkańców miasta. Według tradycji miejscowej przy życiu pozostali jedynie ci, którzy schronili się na pobliskiej górze Grabarce. Obecnie jest tu najważniejsze sanktuarium prawosławne na terenie Polski.

W historii miasta niezwykle istotny był wiek XVIII. Zwiększyła się liczba mieszkańców, powstały liczne warsztaty rzemieślnicze, wzrosły obroty handlowe dokonywane na miejscowych jarmarkach i targach. Siemiatycze w tym stuleciu znalazły się wśród najlepiej rozwiniętych gospodarczo miast podlaskich. Rozwój w tym okresie miasto zawdzięczało ówczesnym właścicielom z rodu Sapiehów. Wśród nich wyróżnili się Michał Sapieha oraz księżna Anna z Sapiehów Jabłonowska. W tym okresie powstały m.in. zespół klasztorny Księży Misjonarzy, ratusz, szpital, szkoła położnicza, bożnica żydowska, świątynia ewangelicka, drukarnia oraz pałac, mieszczący liczne zbiory przyrodnicze, geologiczne czy historyczne. Zbiory te były istotnym czynnikiem przyciągającym licznych gości z kraju i ze świata. Uporządkowane miasto, ujęte w reguły prawne życie mieszkańców rozległych włości, czyniły z Siemiatycz miasto znane w Rzeczpospolitej, o którym I. Krasicki pisał „Wszystkim innym……tego losu życzę, jaki mają Wysokie, Kock i Siemiatycze”. Gośćmi oświeconej księżnej Anny bywali m.in. H. Kołłątaj, S. Staszic, S. Trembecki, F. Karpiński, I. Krasicki, S.A. Poniatowski i cesarz austriacki Józef II.

Rozpad majątku Anny Jabłonowskiej na skutek zbyt dużego zadłużenia i utraty płynności finansowej, a także śmierć księżnej, zakończyły świetny okres w dziejach Siemiatycz. Jej dobra wraz z miasteczkiem zostały wystawione na sprzedaż.

W czasie przypadającym na okres zaborów, miasto przestało pełnić funkcję rezydencji magnackiej. W 1807 r. Siemiatycze przyłączone zostały do Cesarstwa Rosyjskiego. Rozwój społeczno – gospodarczy nie leżał w interesie zaborcy. Zdecydowana większość mieszkańców zajmowała się rolnictwem. W miarę upływu czasu zmieniać się zaczął skład narodowościowo-wyznaniowy, przybywało ludności żydowskiej i prawosławnej. Podejmowane próby rusyfikacji i wprowadzanie nowego ustawodawstwa wywoływały opór części mieszkańców, którzy uczestniczyli w walkach narodowowyzwoleńczych.  W dniach 6-7 lutego 1863 r. w Siemiatyczach stoczona została jedna z największych bitew Powstania Styczniowego. Oddziały powstańcze zajęły miasto wypierając wroga, lecz ostatecznie w drugim dniu walk poniosły klęskę w walce z wojskiem rosyjskim. W walkach zniszczona została znaczna część miasta, w tym pałac Jabłonowskich, którego nigdy potem nie odbudowano.

Lata późniejsze nie sprzyjały szybkiej odbudowie potencjału gospodarczego miasta, pewne ożywienie gospodarcze nastąpiło w końcu XIX w. Rozwijał się przemysł włókienniczy. Czynne były cegielnie, kaflarnie, browary, gorzelnie, wytwórnia tytoniu, młyny, zakłady produkujące naczynia miedziane i mosiężne, zakład skórzany, kuźnie. Większość rzemiosł i drobnego handlu znajdowała się w rękach ludności żydowskiej, w końcu XIX w. stanowiła ona ponad 75% ogółu mieszkańców.

Lata I i II wojny światowej nie szczędziły miastu zniszczeń. Zabudowa została zniszczona w 25%. Zniszczony ratusz nie został nigdy odbudowany. Działania wojenne przyniosły miastu również poważne straty ludzkie, niemal całkowitej zagładzie uległa ludność żydowska. Po zakończeniu II wojny światowej i powrocie części mieszkańców, liczbę ludności Siemiatycz szacowano na ok. 4000.

Okres stagnacji w rozwoju miasta trwał do 1952 r. Wyodrębnienie powiatu ze stolicą w Siemiatyczach wpłynęło dodatnio na aktywizację gospodarczą, taki stan utrzymał się do roku 1975. Powiat siemiatycki został reaktywowany ponownie w 1999 r. Obecnie Siemiatycze są jednym z ważniejszych powiatowych ośrodków administracyjnych na Podlasiu.

Poniżej prezentacja przygotowana przez uczniów Gimnazujm Publicznego nr 1 im. Ignacego Gilewskiego w Siemiatyczach w ramach projektu edukacyjnego. Opiekun: p. Grażyna Skrzeczyńska. Wykonawcy: Karol Kościuk, Marcin Górecki, Adam Czekanowski, Artur Drewulski, Andrzej Podgórzak.